Enthousiasme en plezier hebben in je werk is belangrijk, zeker in het onderwijs. Als we bedenken wat leerlingen op een dag allemaal meemaken en waar ze allemaal aan (moeten) denken, biedt juist onze les misschien de ontsnapping die ze nodig hebben. Daarbij is een voorbereiding essentieel, maar een glimlach, enthousiasme en de juiste woordkeuze zijn net zo belangrijk.
Soms kunnen wij docenten er onbewust voor zorgen dat leerlingen hun verwachtingen naar beneden bijstellen. Dit doen we vaak door de manier waarop we ergens over praten, ons gedragen of onze frustraties met betrekking tot een onderwerp uiten.
Tijdens een van mijn trainingen las ik het boek van Doug Lemov “Teach like a champion”. Doug Lemov is ervan overtuigd dat wij docenten het gedrag van leerlingen kunnen beïnvloeden. Wij hebben als leraar de taak om wat we onderwijzen aantrekkelijk te maken. Als wij docenten ervan uitgaan dat iets saai is, hoe kunnen wij dan onze leerlingen motiveren?
De stof toegankelijk maken voor leerlingen, zodat zij er een mening over kunnen vormen is daarbij natuurlijk wel van belang. Oftewel aansluiting zoeken bij de belevingswereld van de leerlingen. Daarbij is het belangrijk dat we de stof niet te simpel aanbieden, maar de leerlingen uitdagen en inzichtelijk maken waarvoor ze het leren. Uiteraard zonder vooroordelen, ook in achterstandswijken zijn er leerlingen die de krant lezen en les willen krijgen van docenten die up to date zijn (Doug Lemov, 2005).
Het afgelopen jaar heb ik hier bewust op proberen te letten. Naar aanleiding daarvan heb ik voor jullie hieronder mijn top drie ervaringen beschreven.
Nummer 3: “Het profielwerkstuk”
Twee leerlingen wilden een fictief kledingzaak opzetten voor hun profielwerkstuk (vak: Management & Organisatie). De leerlingen hadden hun profielwerkstuk geschreven en zouden het presenteren voor alle ouders, docenten en leerlingen. De leerlingen kwamen naar mij toe met de vraag wat ze konden doen. Naar aanleiding van die vraag heb ik hun verteld dat ze moesten presenteren alsof ze hun eenmanszaak echt zouden openen. De vragen waren: “Wat wil je ze vertellen? Hoe zorg je ervoor dat ze jullie vertrouwen? En hoe zorg je ervoor dat je indruk op ze maakt?” Daarbij gaf ik ze nog mee dat dit een goede voorbereiding zou zijn, voor als ze later een eigen winkel wilden openen. De leerlingen keken mij verast aan, vroegen of ik het meende en zijn daarna vertrokken. Was benieuwd wat zij ervan zouden maken en heb er bewust niet meer naar gevraagd. Helaas had ik die dag een begrafenis en kon ik niet bij hun eindpresentatie aanwezig zijn. Maar deze twee kanjers hebben gewoon een catwalk opgezet! Ze hebben de gasten op deze manier entertaint, hun kleding/style laten zien en de hoogste cijfer gescoord voor hun presentatie. Het liefste was nog dat ze het voor mij hebben gefilmd, omdat ik er niet bij kon zijn…
Nummer 2: “Het prisoners dilemma ”
Elk jaar opnieuw geniet ik van mijn lessen die gaan over het prisoners dilemma. De leerlingen vinden mijn voorbeeld over de twee gevangenen erg interessant, maar geloven niet dat de dominante strategie bekennen-bekennen is. Dus als twee bankovervallers betrapt worden en los van elkaar verhoord worden, is de dominante strategie dat ze beide zullen bekennen. Het eerste wat ze doen is elkaar aankijken en zeggen dat ze elkaar nooit zouden “snitchen”….
Toevallig hadden twee leerlingen uit deze klas, kort na mijn lessenserie over het prisoners dilemma, een toets van een leraar gestolen. De leraar kwam hierachter en beide leerlingen werden apart verhoord door de directie. Naar aanleiding van dit incident, ontwikkelde de klas voor deze twee leerlingen een pay-off matrix om te bepalen wat er zou gebeuren. De leerlingen kwamen tot de conclusie dat de dominante strategie bekennen-bekennen was. Na een kleine half uur kwamen de leerlingen erachter dat de theorie echt klopte, gezien het feit dat de twee goede vrienden direct hadden bekend. Het mooiste was dat een van die leerlingen naar mij toe kwam en zei: “Juf, we hadden van u geleerd dat de dominante strategie bekennen was. We hebben daarom maar direct bekend…”
Nummer 1: “De gescheiden afvalbakken”
We waren super blij met onze eerste prijs ($5.000,-) van onze VMBO Business Class! Echter konden de leerlingen hun idee in zo’n korte termijn niet waarmaken en hebben onze havisten ze een handje geholpen. Zo hebben zes leerlingen zich vrijwillig, in het kader van hun handelingsopdracht, bij mij aangemeld om de business leerlingen te helpen. Ze kregen van mij de opdracht om met het gewonnen bedrag gescheiden afvalbakken in te kopen voor de school. Ze waren verantwoordelijk voor de financiën, uitvoering en de promotie. De leerlingen hebben in twee weken tijd fantastisch werk geleverd. Ze hebben ervoor gezorgd dat er in elk lokaal en in de kantine gescheiden afvalbakken werden geplaatst, het afval door de schoonmakers gescheiden werd opgehaald en ze hebben de leerlingen m.b.v. een promotiefilmpje erop geattendeerd dat ze afval voortaan gescheiden moesten weggooien. Dankzij hun fantastische teamwork en gedrevenheid zal het Marcanti College deze havisten niet snel vergeten. Speciale dank gaat daarom uit naar: Ishaak Pitai, Dilara Sakarya, Ernest Abankwah, Asman Khan en onze ICT jongen Halil Demiryumruk.
Hieruit kunnen we opmaken hoe belangrijk het is om onze verantwoordelijkheid te nemen in hetgeen wat we doceren. We kunnen het dan eigenlijk ook niet maken om te zeggen: “Het staat in het boek, dus je moet het wel leren.” of “Het komt terug in het eindexamen, je moet het kennen.” Het zou uiteraard mooier zijn als wij docenten achter ons onderwijsaanbod zouden kunnen staan. Daarom is het ook belangrijk dat we ons aansluiten bij vakgroepen, verenigingen en bonden, zodat we onze meningen kwijt kunnen, onszelf up to date houden en ons steentje bijdragen aan het verbeteren van het onderwijs.
Het begint bij het uitdagen, eerst jezelf daarna je leerlingen. Wat we ervoor zullen terugkrijgen? Test het zelf;)
Sultan Göksen
Juf Göksen 